Theo thông cáo báo chí của Ủy Ban Nobel phát đi hôm nay 14/10, Giáo sư Staffan Normark, thư ký thường trực của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển tuyên bố, chủ nhân Giải Sveriges Riksbank về khoa học kinh tế, một giải thưởng được coi như Nobel Kinh tế trong hệ thống trao giải Nobel được trao cho ba nhà kinh tế học người Mỹ: Eugene F. Fama, Lars Peter Hansen và Robert J. Shiller với nghiên cứu dự báo giá tài sản.

Chân dung 3 nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Kinh tế năm nay, lần lượt từ trái sang:

Eugene F. Fama, Lars Peter Hansen và Robert J. Shiller

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển cho rằng: "Không có cách nào để có thể dự đoán giá cổ phiếu và trái phiếu trong một vài ngày hoặc một vài tuần. Tuy nhiên, có thể đoán trước được giá của các loại tài sản trong những thời kỳ dài hơn, chẳng hạn trong 3-5 năm tới. Những điều này đã được thực hiện và phân tích bởi các nhà kinh tế học được đoạt giải năm nay”.

Eugene F. Fama (74 tuổi), đến từ Đại học Chicago là người đầu tiên đặt nền móng cho nghiên cứu này khi vào năm 1960, ông đã chỉ ra rằng, dự báo về thị trường tài chính trong ngắn hạn là không thực tế.

Eugene Fama và một số đồng sự chứng minh rằng giá cổ phiếu cực kỳ khó để đoán trước trong một thời gian ngắn và các thông tin mới sẽ nhanh tích hợp vào bên trong giá. Tư tưởng này có cái tên khá nổi tiếng: Giả thuyết thị trường hiệu quả (efficient markets hypothesis).

Những phát hiện này không chỉ có một ảnh hưởng sâu sắc ở nghiên cứu tiếp theo mà còn làm thay đổi hoạt động thị trường. Sự xuất hiện của các chỉ số quỹ trên thị trường chứng khoán khắp thế giới là một ví dụ điển hình.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, nếu giá tài sản gần như không đoán trước vài ngày hay vài tuần, thì việc dự báo giá tài sản trong vài năm có phải việc còn khó khăn hơn?

Để trả lời cho câu hỏi này, Robert J. Shiller (67 tuổi), đến từ Đại học Yale, trong những năm 1980 đã phát hiện ra những dự đoán như vậy sẽ được tiến hành dễ dàng hơn trong dài hạn. Giá cổ phiếu dao động nhiều hơn cổ tức và tỷ lệ giá cổ phiếu trên cổ tức có xu hướng giảm xuống khi ở đang ở mức cao và ngược lại, có xu hướng tăng lên khi đang ở mức thấp. Quy luật này không chỉ đúng cho cổ phiếu mà còn cho trái phiếu và các tài sản khác.

Có một cách tiếp cận giải thích cho những phát hiện này dựa vào phản ứng của nhà đầu tư đối với những bất ổn trong giá. Các khoản lợi nhuận tương lai cao sẽ được xem là khoản bù cho các tài sản rủi ro trong những thời điểm nguy hiểm bất thường.

Cuối cùng, Lars Peter Hansen (61 tuổi), giáo sư giảng dạy cùng trường với ông Fama là người phát triển một kiểm định thống kê cho lý thuyết về giá tài sản. Dùng phương pháp này, Hansen và các nhà nghiên cứu khác đã hoàn thiện mô hình về dự báo giá tài sản trong dài hạn.

Ý nghĩa của nghiên cứu trên nằm ở chỗ định giá tài sản là chiếc chìa khóa để đi đến những quyết định như tiết kiệm, mua nhà và chính sách kinh tế quốc gia.

Ba nhà kinh tế học của Mỹ sẽ nhận phần thưởng trị giá 8 triệu Kronor Thụy Điển (tương đương 1,25 triệu USD) do Ngân hàng Thụy Điển thanh toán và sẽ được vinh danh tại buổi trao giải tổ chức tại Stockholm vào ngày 10/12.